Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Puławach

POSTANOWIENIE

Dnia 8 stycznia 2025 roku

Sąd Rejonowy w Puławach I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: Asesor Sądowy Kamil Orzechowski

Protokolant: P.o Sekretarza Sądowego Martyna Kostka

po rozpoznaniu w dniu 7 stycznia 2025 roku w Puławach na rozprawie

sprawy z wniosku M. A.

o uzupełnienie treści aktu usc

postanawia:

I.  oddalić wniosek;

II.  stwierdzić, że wnioskodawca ponosi koszty postepowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sygnatura akt I Ns 596/23

UZASADNIENIE

We wniosku z dnia 15 listopada 2023 roku (data prezentaty Sądu) wnioskodawca M. A. wniósł o uzupełnienie aktu zgonu zmarłego J. A. sporządzonego przez Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego w H. o numerze (...) w dniu 8 maja 2014 roku w ten sposób, że jako datę śmierci wpisać datę 3 października 2011 roku. Jako uzasadnienie wnioskodawca m.in. że: zmarły J. A. był ojcem wnioskodawcy M. A.. Zmarły na ostatnim etapie swojego życia zmagał się z zaawansowaną chorobą alkoholową i chorobami serca. We wrześniu i październiku 2011 roku J. A. przebywał w szpitalu z uwagi na poważnym stan zdrowia. Jednak w dacie 3 października 2011 roku opuścił na własne żądanie szpital w T. i udał się w nieznanym kierunku. Rodzina zmarłego dowiedziała się o powyższym facie tego samego dnia i rozpoczęła poszukiwania zmarłego. Rodzina zmarłego sprawdziła wszelkie miejsca (miejsca zamieszkania członków rodziny i znajomych w T. i okolicach), jednakże nie znaleźli zmarłego. Również zmarły nie skontaktował się z żadną bliską dla niego osobą od 3 października 2011 roku. Ciało zmarłego po kilkunastu dniach poszukiwań prowadzonych przez funkcjonariuszy policji zostało odnalezione na terenie rodzinnej miejscowości zmarłego W., w lesie znajdującym się niedaleko domu rodzinnego zmarłego. Powyższe świadczy o fakcie, iż zgon nastąpił w dacie 3 października 2011 roku., miał charakter nagły i nastąpił w drodze powrotnej zmarłego do miejsca zamieszkania ze szpitala tego samego dnia. Odmienne twierdzenie nie tylko jest całkowicie sprzeczne z powyższymi okolicznościami, lecz nie koreluje z zasadami logicznego myślenia i doświadczenia życiowego. Zgodnie z treścią art. 38 ustawy z dnia 28 listopada 2014r. Prawo o aktach stanu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1378) uzupełnienia aktu zgonu dokonuje sąd w postępowaniu nieprocesowym, na wniosek osoby zainteresowanej lub prokuratora, jeżeli akt zgonu nie zawiera daty lub godziny zgonu, a dane te nie wynikają z akt zbiorowych rejestracji stanu cywilnego stanowiących podstawę sporządzenia aktu zgonu. Przepis art. 95 ust. 1 pkt 4 P. reguluje kwestię elementów aktu zgonu wskazując, że akt zgonu powinien m.in. zawierać datę, godzinę oraz miejsce zgonu albo jeżeli nie są znane datę, godzinę oraz miejsce znalezienia zwłok. Przepis ten wymiennie zatem traktuje datę wpisaną do aktu zgonu - jest nią albo data faktycznego zgonu albo data znalezienia zwłok. W związku z powyższym, należy uznać, że zamieszczanie w akcie zgonu informacji dotyczących zgonu należy uznać za regułę, natomiast zamieszczanie informacji dotyczących znalezienia zwłok za sytuację wyjątkową. Drugie z tych rozwiązań, daleko mniej użyteczne z punktu widzenia potrzeb obrotu prawnego, winno znajdować zastosowanie tylko wtedy, gdy daty, godziny, czy też miejsca zgonu istotnie nie można ustalić przy sporządzaniu aktu, co nie może jednakże wykluczać możliwości zamieszczenia tych danych w przyszłości (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w wyroku z dnia 7 grudnia 2005r. SA/Wa 992/05). Ustalenie daty lub godziny zgonu w postępowaniu sądowym może nastąpić z wykorzystaniem wszelkich środków dowodowych przewidzianych w Kodeksie postępowania cywilnego. Mogą być to w szczególności dowody z zeznań świadków, przesłuchania uczestników i dokumentów (medycznych, bilingów, prokuratorskich i sądowych, itp.). Sąd nie jest ograniczony do czynienia ustaleń na podstawie dokumentów wskazanych w art. 37 ust. 1 i 2 P.. Regulacja przewidziana w art. 38 P. ma charakter niezależny. Mając na uwadze powyższe, wnioskodawca wskazuje, iż zgodnie z załączonymi do wniosku dokumentami oraz dowodem z zeznań świadka, zasadnym jest, by Sąd dokonał uzupełnienia aktu zgonu J. A. o datę śmierci, tj. 3.10.2011 r. i miejsce śmierci jako m. W..

Wnioskodawca jest uprawniony do złożenia niniejszego wniosku, jako syn zmarłego. Wnioskiem z dnia 8 marca 2022 roku wnioskodawca złożył w Sądzie Rejonowym w Krasnymstawie wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłym J. A.. Sprawa toczy się pod sygnaturą akt I Ns 96/22. Na rozprawie w dniu 16 czerwca 2023 roku. Sąd uznał, iż brak wskazania daty i miejsca śmierci spadkodawcy stanowi przeszkodę w dalszym prowadzeniu postępowania. Postanowieniem z dnia 4 sierpnia 2023 roku. Sąd zawiesił postępowanie w w/w. sprawie do czasu przedłożenia w sprawie uzupełnionego aktu zgonu J. A.. (wniosek k. 3-19)

Sąd Rejonowy w Puławach ustalił następujący stan faktyczny:

Spadkodawca J. A. syn W. i W. był ojcem M. A. oraz P. A.. We wrześniu i październiku 2011 roku J. A. przebywał w szpitalu z uwagi na poważnym stan zdrowia. Zmarły na ostatnim etapie swojego życia zmagał się z zaawansowaną chorobą alkoholową i chorobami serca. W dniu 3 października 2011 roku spadkodawca opuścił na własne żądanie szpital w T. i udał się w nieznanym kierunku. Rodzina zmarłego dowiedziała się o powyższym facie tego samego dnia i rozpoczęła poszukiwania wymienionego, dokonano ogłoszeń. Rodzina zmarłego sprawdziła również miejsca zamieszkania członków rodziny i znajomych w T. i okolicach, jednakże J. A. nie został odnaleziony. Zmarły nie skontaktował się z żadną bliską dla niego osobą od dnia 3 października 2011 roku. Ciało zmarłego po kilkunastu dniach poszukiwań prowadzonych przez funkcjonariuszy policji, w dniu 1 stycznia 2012 roku zostało odnalezione na terenie rodzinnej miejscowości zmarłego W., w lesie znajdującym się niedaleko domu rodzinnego zmarłego. Akt zgonu zmarłego J. A. o numerze (...) sporządzony został przez Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego w H. w dniu 8 maja 2014 roku w ten sposób, że jako datę znalezienia zwłok zmarłego wskazano 1 stycznia 2012 roku a jako miejsce znalezienia zwłok wskazano miejscowość W..

Wnioskiem z dnia 8 marca 2022 roku wnioskodawca złożył w Sądzie Rejonowym w Krasnymstawie I Wydział Cywilny wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłym J. A.. Sprawa toczy się pod sygnaturą akt I Ns 96/22.. Postanowieniem z dnia 4 sierpnia 2023 roku. Sąd zawiesił postępowanie w w/w. sprawie do czasu przedłożenia w sprawie uzupełnionego aktu zgonu J. A. wobec przyjęcia, iż brak wskazania daty i miejsca śmierci spadkodawcy stanowi przeszkodę w dalszym prowadzeniu postępowania..

(dowód: odpis skrócony aktu zgony k. 8, odpis zupełny aktu zgonu k. 9, odpis skrócony aktu urodzenia k. 10, ogłoszenie k. 11, informacja Komenda Powiatowa Policji w L. k. 13, opinia instytut ekspertyz sądowych k. 14-16, akt zgonu kopia k. 17, kopia protokołu rozprawy z dnia 16 czerwca 2023 roku w sprawie sygn. akt I Ns 96/22 Sądu Rejonowego w Krasnymstawie I Wydział Cywilny k. 18, kopia postanowienia z dnia 4 sierpnia 2023 roku wydanego w sprawie sygn. akt I Ns 96/22 Sądu Rejonowego w Krasnymstawie I Wydział Cywilny k. 19, zeznania wnioskodawcy M. A. przesłuchanego w charakterze strony e-protokół rozprawy z dnia 7 stycznia 2025 roku Płyta DVD k. 32)

Powyższe ustalenia faktyczne Sąd Rejonowy w Puławach poczynił na podstawie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie w tym w szczególności na podstawie zeznań wnioskodawcy M. A. (e-protokół rozprawy z dnia 7 stycznia 2025 roku Płyta DVD k. 32). Sąd uznał zeznania wnioskodawcy za wiarygodne w całości. Depozycje procesowe wnioskodawcy znajdują bowiem pełne odzwierciedlenie w pozostałym zgromadzonym w sprawie materialne procesowym, są wewnętrznie spójne i logiczne. Sąd Rejonowy przyznał zatem zeznaniom wnioskodawcy walor pełnej wiarygodności i poczynił na ich podstawie zasadnicze ustalenia faktyczne w przedmiotowej sprawie. Nadto Sąd oparł się na złożonych do akt kopiach dokumentów, które nie były kwestionowane, a dodatkowo podlegały ocenie przez pryzmat dyspozycji art. 308 k.p.c.

Sąd Rejonowy w Puławach zważył co następuje:

W niniejszej sprawie wnioskodawca wnosił o uzupełnienie aktu zgonu J. A. ze względu na zamieszczenie w dokumencie jedynie daty i miejsca znalezienia zwłok, podczas gdy wnioskodawca zobowiązany został do przedstawienia aktu zgonu zawierającego dane dotyczące daty, godziny i miejsca zgonu spadkodawcy. Konieczność ustalenia w/w. danych wynikła więc ze zobowiązania sądu w postępowaniu o stwierdzeniu nabycia spadku.

Zgodnie z treścią art. 38 ustawy z dnia 28 listopada 2014r. Prawo o aktach stanu cywilnego (t.j. Dz. U. z 2018 r. poz. 2224 z późn. zm.) uzupełnienia aktu zgonu dokonuje sąd w postępowaniu nieprocesowym, na wniosek osoby zainteresowanej lub prokuratora, jeżeli akt zgonu nie zawiera daty lub godziny zgonu, a dane te nie wynikają z akt zbiorowych rejestracji stanu cywilnego stanowiących podstawę sporządzenia aktu zgonu.

Przepis art. 95 ust. 1 pkt 4 Ustawy z dnia 28 listopada 2014r. Prawo o aktach stanu cywilnego (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 463 z późn. zm.) reguluje kwestię elementów aktu zgonu wskazując, że akt zgonu powinien m.in. zawierać datę, godzinę oraz miejsce zgonu albo jeżeli nie są znane - datę, godzinę oraz miejsce znalezienia zwłok. Przepis ten wymiennie zatem traktuje datę wpisaną do aktu zgonu - jest nią albo data faktycznego zgonu albo data znalezienia zwłok.

Z przepisu art. 94 ust. 2 pkt 2 w/w. ustawy wynika, że karta zgonu powinna zawierać datę, godzinę oraz miejsce zgonu albo, jeżeli nie są znane - datę, godzinę oraz miejsce znalezienia zwłok. Również zgodnie ze wzorem karty zgonu, określonym w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 11 lutego 2015r. w sprawie wzoru karty zgonu (t.j. Dz. U. z 2019r. poz. 1085), wydanego na podstawie art. 144 ust. 7 ustawy z dnia 28 listopada 2014r. - Prawo o aktach stanu cywilnego, podaje się datę i godzinę zgonu albo datę i godzinę znalezienia zwłok. Skoro zatem akt zgonu sporządza się na podstawie karty zgonu i/lub protokołu zgonu, które - zgodnie z powołanymi przepisami - zawierały datę znalezienia zwłok, to akt zgonu nie mógł zawierać daty zgonu. Ponadto, zgodnie z art. 95 ust. 1 pkt 4 powołanej ustawy, akt zgonu może zawierać datę zgonu albo jeżeli nie są znane - datę znalezienia zwłok. Przepis art. 95 ust. 1 pkt 4 Ustawy z dnia 28 listopada 2014r. Prawo o aktach stanu cywilnego (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 463 z późn. zm.) reguluje kwestię elementów aktu zgonu wskazując, że akt zgonu powinien m.in. zawierać datę, godzinę oraz miejsce zgonu albo jeżeli nie są znane - datę, godzinę oraz miejsce znalezienia zwłok. Przepis ten wymiennie zatem traktuje datę wpisaną do aktu zgonu - jest nią albo data faktycznego zgonu albo data znalezienia zwłok.

Z przepisu art. 94 ust. 2 pkt 2 ww. ustawy wynika natomiast, że karta zgonu powinna zawierać datę, godzinę oraz miejsce zgonu albo, jeżeli nie są znane - datę, godzinę oraz miejsce znalezienia zwłok. Również zgodnie ze wzorem karty zgonu, określonym w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 11 lutego 2015r. w sprawie wzoru karty zgonu (t.j. Dz. U. z 2019r. poz. 1085), wydanego na podstawie art. 144 ust. 7 ustawy z dnia 28 listopada 2014r. - Prawo o aktach stanu cywilnego, podaje się datę i godzinę zgonu albo datę i godzinę znalezienia zwłok.

Skoro zatem akt zgonu sporządza się na podstawie karty zgonu i/lub protokołu zgonu, które - zgodnie z powołanymi przepisami – musiały zawierać jedynie datę znalezienia zwłok, to akt zgonu nie mógł zawierać daty zgonu. Ponadto, zgodnie z art. 95 ust. 1 pkt 4 powołanej ustawy, akt zgonu może zawierać datę zgonu albo jeżeli nie są znane - datę znalezienia zwłok. Wskazać należy również, że artykuł 95 ust. 1 ustawy o aktach stanu cywilnego określa dane, które muszą być zawarte w akcie zgonu. M.in. jest to nazwisko, nazwisko rodowe, imię (imiona), datę i miejsce urodzenia osoby zmarłej, stan cywilny; nazwisko, nazwisko rodowe, imię (imiona) małżonka osoby zmarłej, jeżeli w chwili śmierci pozostawała ona w związku małżeńskim; datę, godzinę oraz miejsce zgonu albo jeżeli nie są znane - datę, godzinę oraz miejsce znalezienia zwłok; nazwiska, nazwiska rodowe, imiona rodziców osoby zmarłej; nazwisko i imię lub nazwę zgłaszającego zgon; nazwisko i imię biegłego lub tłumacza, jeżeli brał udział w czynności.

W związku z powyższym, należy uznać, że zamieszczanie w akcie zgonu informacji dotyczących zgonu należy uznać za regułę, natomiast zamieszczanie informacji dotyczących znalezienia zwłok za sytuację wyjątkową. Drugie z tych rozwiązań, daleko mniej użyteczne z punktu widzenia potrzeb obrotu prawnego, winno znajdować zastosowanie tylko wtedy, gdy daty, godziny, czy też miejsca zgonu istotnie nie można ustalić przy sporządzaniu aktu, co nie może jednakże wykluczać możliwości zamieszczenia tych danych w przyszłości.

W ocenie Sądu złożony w niniejszej sprawie akt zgonu J. A. zawiera wszelkie wymagane przez ustawę dane niezbędne do przeprowadzenia postępowania o stwierdzenie nabycia spadku po w/w spadkodawcy . W przypadku, gdy daty śmierci ustalić nie można, wystarczające jest bowiem wpisanie daty znalezienia zwłok.

Zdaniem Sądu Rejonowego w Puławach zebrany w sprawie materiał dowodowy nie wykazał daty i godziny śmierci J. A.. Obiektywnie nie było bowiem możliwości jej ustalenia. Zgodnie z przepisami ustawy o aktach stanu cywilnego, w przypadku gdy brak jest możliwości ustalenia daty zgonu, należy wówczas wpisać datę znalezienia zwłok. Zdaniem Sądu Rejonowego w Puławach podkreślić należy, że akt zgonu powinien odzwierciedlać jak najpełniejsze dane, ustalone w sposób bardzo dokładny nie budząc większych wątpliwości. Podkreślić również należy, że dane te (data zgonu) odgrywają bardzo istotne znaczenie w obrocie prawnym, dlatego data ta musi być pewna, a nie może być podana jako data przybliżona.

Ubocznie wskazać należy, że oddalenie wniosku w przedmiotowej sprawie nie uniemożliwia zdaniem Sądu wnioskodawcy przeprowadzenia skutecznego postępowania spadkowego po J. A., albowiem poza przepisem dotyczącym dokonania ogłoszeń (art. 673 k.p.c.) żaden inny przepis ustawy dotychczas nie wymagał wskazywania w postanowieniu sądu daty zgonu spadkodawcy, a w szczególności nie uniemożliwiał zapisania w postanowieniu spadkowym daty znalezienia zwłok spadkodawcy. Nie zawierał takiego wymogu ani art. 677 § 1 k.p.c. dotyczący treści postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, ani stosowne przepisy Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2019 r. - Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. poz. 1141). Zgodnie bowiem z dotychczasowym brzmieniem art. 677 § 1 zdanie drugie k.p.c. w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku sąd wymieniał spadkodawcę oraz wszystkich spadkobierców, którym spadek przypadł, jak również wysokość ich udziałów. W sentencji postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku już uprzednio występowała jednak praktyka sądów powszechnych, iż sąd spadku wymieniał spadkodawcę, podając jego imię, nazwisko, ostatnie miejsce zamieszkania oraz miejsce i datę zgonu, jednakże nic nie stoi na przeszkodzie, aby w przypadku braku daty zgonu spadkodawcy – sentencja ta zawierała datę znalezienia zwłok spadkodawcy. Co warte podkreślenia w chwili obecnej art. 677 § 1 ¹ kpc wskazuje wprost w swojej treści, iż postanowienie Sądu o stwierdzeniu nabycia spadku zawiera: 1) imię i nazwisko spadkodawcy, imiona jego rodziców oraz jego numer PESEL, jeżeli został nadany, datę i miejsce zgonu albo znalezienia zwłok spadkodawcy oraz ostatnie miejsce jego zwykłego pobytu; 2) wszystkich spadkobierców, którym spadek przypadł – ich imię albo imiona, nazwisko, imiona rodziców oraz datę i miejsce urodzenia osób fizycznych, a w przypadku osób prawnych – nazwę i siedzibę; 3) tytuł powołania do spadku i wysokość udziałów w spadku, a w razie dziedziczenia testamentowego – określenie formy testamentu oraz powołanie protokołu otwarcia i ogłoszenia testamentu; 4) sposób przyjęcia spadku; 5) spadkobierców dziedziczących gospodarstwo rolne podlegające dziedziczeniu z ustawy oraz ich udziały w nim.

W realiach sprawy spadkowej zainicjowanej przez wnioskodawcę jak wynika z dołączonych do akt niniejszej sprawy dokumentów, data zgonu J. A. nie ma kluczowego znaczenia. Byłoby oczywiście inaczej, gdyby np. pomiędzy datą, w jakiej faktycznie zmarł spadkodawca a datą znalezienia jego zwłok zmarł ktoś z grona spadkobierców ustawowych, bowiem wpływałoby to na krąg uprawnionych do dziedziczenia. W niniejszej sprawie jednak – jak wynika z treści kopii protokołu rozprawy z dnia 16 czerwca 2023 roku w sprawie sygn. akt I Ns 96/22 toczącej się przed Sądem Rejonowym w Krasnymstawie I Wydział Cywilny, spadkodawca J. A. posiadał jedynie dwóch zstępnych, wnioskodawcę M. A. oraz jego brata P. A., który to jest osobą nieznaną z miejsca pobytu, a za którego w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku działa kurator ustanowiony przez Sąd Spadku. Z dołączonego do akt przedmiotowej sprawy, protokołu rozprawy w sprawie sygn. akt I Ns 96/22 Sądu Rejonowego w Krasnymstawie I Wydział Cywilny nie wynika także aby uczestnik postępowania P. A. zmarł. Innych spadkobierców ustawowych J. A. nie miał. Nie zachodzi zatem wątpliwość co do kręgu spadkobierców. W ocenie Sądu Rejonowego w Puławach Sąd Spadku może kontynuować postępowanie w sprawie sygn. akt I Ns 96/22 i ewentualne wątpliwości w zakresie kręgu spadkobierców wyjaśniać na etapie rozpoznania sprawy. W przypadku ustalenia ponad wszelką wątpliwość, że nie zachodzą wątpliwości co do kręgu spadkobierców J. A., dla stwierdzenia nabycia spadku po zmarłym spadkodawcy wystarczający jest akt zgonu zawierający datę znalezienia zwłok.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., stosując wyrażoną w nim zasadę, że każdy z uczestników ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

Biorąc pod uwagę powyższe okoliczności i w oparciu o powołane przepisy Sąd Rejonowy orzekł jak w sentencji postanowienia.

ZARZĄDZENIE

1. Odpis orzeczenia wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawcy.

2. K.. 21 dni lub z wpływem.